Yapay zeka günümüzde her alanı tesiri altına almış durumda ve insan bağlantıları de bundan hissesini alıyor. Örneğin yapay zeka dayanaklı arkadaşlık platformları bilhassa yalnızlık çeken ya da gerçek beşerlerle irtibat kurmakta zorlanan bireyler için yeni bir tahlil üzere dayatılıyor.
Bu çeşit platformlar teknolojiyle ilgili kullanıcılara sohbet edecek bir arkadaş ya da onları anlayacak bir partner vaat ediyor. Lakin bu hizmetlerin gerisindeki gerçekliğe yakından baktığımızda bunların sadece birer cümbüş aracı olarak görülmesi gerektiği açıkça ortaya çıkıyor.
Bu durum teknolojinin beşere sunduğu imkânların yanı sıra, bireylerin duygusal bağ kurma gereksinimini nasıl manipüle ettiğini de gösteriyor. Yapay zeka beşere benzeri bir irtibat şekli sergileyebilir lakin gerçekte bunun arkasında sadece datalar ve programlama vardır.
İlk bakışta bu platformlar cazip görünebilir. Size sizi dinleyen ve yargılamayan bir yapay zeka botuyla bağlantı kurma talihi sunuyorlar. Ancak burada sorulması gereken birçok soru beliriyor. Örneğin bu irtibat gerçek mi ya da bir yapay zeka botunun sizi anlaması mümkün mü? Ne yazık ki bu soruların yanıtı genelde olumsuz oluyor ki olmalı da.
Yapay zekalar sizin hislerinizi anlamak yerine sırf kodlanmış datalara dayalı olarak reaksiyon verirler. Sizi anlamış üzere yapmaları aslında karmaşık algoritmaların bir sonucudur. Bu yüzeyde ikna edici görünebilir lakin derinlerde büsbütün yapaydır. Bir algoritmanın size karşılık verirken sırf gerçek datayı seçmesi bu bağın samimi olduğu manasına gelmez. Bu beşere benzeyen bir yanılsamadır ve birden fazla vakit fark edilmesi güçtür.
Bu tıp platformların bir başka sorunu ise insanlara geçersiz bir duygusal hoşnutluk sunmalarıdır. Bilhassa yalnız ya da kırılgan bir durumda olan şahıslar yapay zekayla kurdukları bu bağlantıyı gerçek bir bağ olarak algılayabilir. Birinci bakışta çok aklımıza yatmasa da bununla ilgili haber sitelerinde birçok ruhsal hadise görebiliyoruz.
İnsan beyni karşısında duygusal bir etkileşim gördüğünde doğal olarak ona bir mana yükler. Hasebiyle yapay zeka sadece bir yanılsamadan ibaret olarak düşünülebilir. Bu olağan ki de gerçek bir beşerle yaşanan etkileşimden büsbütün farklıdır. Hisler, anılar ve samimiyet üzere insani ögeler burada yoktur. Pekala bir insan eğlenceli vakit geçirmek haricinde neden bu türlü bir yanılsamanın içine girmek istiyor?
Bu durumun daha rahatsız edici bir öteki istikameti de insan bağlantılarındaki derinlik ve karmaşıklığın yapay zeka tarafından bir epey kolaylaştırılıyor olmasıdır. Gerçek arkadaşlık, iniş çıkışları, uyuşmazlıkları ve vakitle gelişen bir anlayışı içeriyor halbuki yapay zeka bu süreci tek boyutlu bir hale getiriyor.
Sonuçta bizi birçok vakit onaylayan, eleştirmeyen ve sırf yeterli hissettirici şeyler söyleyen bir arkadaşın gerçekte bize pek bir yararı olmayacaktır. Hayatın zorluklarıyla başa çıkmayı, farklı bakış açılarıyla yüzleşmeyi ve insan münasebetlerinin gerçek derinliğini yapay bir yazılım bize öğretmemeli. Tekrar belirtmek gerekir ki bu platformları yalnızca cümbüş emeliyle değerlendirmeliyiz.
Yapay zeka dayanaklı bu platformların tıpkı vakitte şahısları daha da yalnızlaştırma riski de bulunuyor. Kimi beşerler gerçek dünyada bağlantı kurmak ve alaka inşa etmek yerine, bu çeşit kolay erişilebilir ve gayret gerektirmeyen yapay alternatiflere yönelebilir.
Bu toplumsal marifetlerin zayıflamasına, empati kurma yetisinin azalmasına ve nihayetinde bireyin daha izole bir ömür sürmesine yol açabilir. Beşerler gerçek manada bağ kurmayı ve karşılıklı duygusal bir bağlantı yaşamayı öğrenemezse toplumun azımsanmayacak bir kısmı da bundan ziyan görecektir.
Çünkü bu yalnızlaşma ferdî seviyede başlayan bir sorun üzere görünse de toplumsal bağların genel sıhhatini da tehdit eder. Daha az insanın manalı ilgiler kurabildiği bir toplum, empati ve dayanışma hissini kaybetme riskiyle karşı karşıya kalır. Bu uzun vadede daha büyük toplumsal sorunların önünü açabilir.
Elbette bu platformların büsbütün ziyanlı olduğu söylenemez. AI Girlfriend üzere bilinen platformlar cümbüş hedefiyle ya da vakit geçirmek için kullanılabiliyorlar ama burada kritik olan söylediğim üzere bu platformların insan münasebetlerinin yerine geçecek bir tahlil olarak görülmemesidir. Yapay zekalarla kurulan alakalar hiçbir vakit gerçek bir arkadaşlığa alternatif olarak görülmemeli.
Sonuç olarak yapay zeka arkadaşlık platformları kısa vadeli bir rahatlama sağlıyor üzere görünebilir. Lakin bu rahatlığın uzun vadede insanlara ne üzere bir ziyan verebildiğini güzel tahlil etmek gerekiyor. İnsan münasebetlerinin tabiatı yapay bir yazılım tarafından taklit edilemeyecek kadar karmaşıktır. Bu yüzden bu cins platformların sırf bir oyun ya da cümbüş aracı olarak görülmesi gerektiği unutulmamalıdır. Gerçek bir arkadaş ya da partner, asla bir algoritmanın yerini almamalı.
