Oxford Sözlüğü, 37 binden fazla kişinin iştirakiyle gerçekleştirdiği oylama sonucunda, yılın sözü olarak “beyin çürümesi” (Brain rot) terimini seçti. Bu söz, toplumsal medyanın cümbüş gayeli ve çok tüketimini, beynin sonsuz bir döngüyle içeriklere maruz kalmasını betimliyor.
Konuya ait açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Hastürk, “beyin çürümesi” kavramının ürkütücü bir mana taşımadığını, bunun sırf bir tanımlama olduğunu belirtti. Toplumsal medyanın kronik kullanımının entelektüel maharetlerde zayıflama, hafıza problemleri, toplumsal izolasyon ve depresif durumlarla sonuçlanabileceğini vurgulayan Hastürk, bu sürecin kelam konusu kavramı öne çıkardığını söz etti.
“BEYİN ÇÜRÜMESİ NEDİR”
Hastürk, toplumsal medyanın emelinden saparak tüketilmesinin, milyonlarca içeriğin adeta bir “beyin çöplüğüne” dönüşmesine neden olduğunu söyledi. “Beyin çürümesi” teriminin, toplumsal medyanın çok kullanımına bağlı olarak bireylerin entelektüel fonksiyonlarında gerileme, insan bağlarında zayıflama ve genel bilişsel düşüşü tanımladığını açıkladı. “Bu bir tıbbi teşhis olmasa da kimi davranışlar bu duruma işaret edebilir” diyen Hastürk, daima telefon denetimi, bildirimlere bağımlılık ve toplumsal medyanın günlük hayatın önüne geçmesinin, bu olgunun belirtileri ortasında olduğunu söz etti.
PANDEMİNİN TESİRİ VE GENÇLER ÜZERİNDEKİ BASKI
Hastürk, “beyin çürümesi”nin tüm yaş kümelerini etkileyebileceğini lakin bilhassa Kovid-19 pandemisi sonrası çocuklar ve gençler ortasında önemli bir artış gösterdiğini belirtti. ABD’de yapılan bir araştırmaya nazaran, 2023 prestijiyle 6-14 yaş ortası çocuklarda toplumsal medya ve telefon bağımlılığı, pandemi öncesine kıyasla yüzde 40’tan yüzde 70’lere yükseldi. Bu yaş kümesinde çevrim içi aktivitelerin günlük ortalama 9 saate kadar çıktığını vurgulayan Hastürk, gençlerin bu süreçte toplumsal ve duygusal gelişimlerini tam manasıyla gerçekleştiremediklerine dikkat çekti.
BATILI ÜLKELERDE TEDBİRLER VE AİLELERE ÖNERİLER
Bazı Batılı ülkelerin, bu sorunun tesirlerini hafifletmek için tedbirler almaya başladığını belirten Hastürk, toplumsal medyada gerçek dışı omurların ve gereksiz içeriklerin yaygınlaşmasının gençlerin toplumsal bağlantılarını zayıflattığını tabir etti. Ergenlik periyodunun karakter gelişimi açısından kritik bir devir olduğunu vurgulayan Hastürk, ekran mühletinin sonlandırılması, telefon kullanım yaşının yükseltilmesi üzere önlemlerin değerine değindi.
Ailelere yönelik tekliflerinde ise şunları sıraladı:
Telefon kullanımına 16 yaş sonu getirilmeli ve kullanım aile denetiminde olmalı. Yemek saatleri, arkadaş buluşmaları ve uyku vakitlerinde internet erişimi sonlandırılabilir. Ailelerin, çocuklarına rol model olabilmesi için aygıt kullanımında istikrarlı davranmaları gerekiyor. Ayrıyeten, cihazsız vakit dilimleri oluşturulmalı ve bireylerin hobilerini, yüz yüze insan bağlarını ön plana çıkaran etkinlikler teşvik edilmelidir.
Bu teklifler, kişisel ve toplumsal seviyede toplumsal medya kaynaklı sıkıntılarla gayrette kıymetli bir başlangıç olabilir.
