Türkiye neden nükleer güçte ısrar etti?

Türkiye’nin birinci nükleer güç santrali olan Akkuyu Nükleer Santrali Rusya devletine ilişkin Rosatom tarafından Mersin’in Gülnar ilçesi yakınlarında inşaa ediliyor ve proje şu an yüzde 90 oranında tamamlanmış durumda.

Santral 4 reaktörden oluşuyor ve her bir reaktör 1200 MW elektrik üretim kapasitesine sahip. Bu da toplam 4800 MW kurulu güç ile Türkiye’nin elektrik gereksiniminin yaklaşık yüzde 10’unu karşılayacak bir güç sağlama potansiyeli sunuyor.

Akkuyu’nun toplam maliyetinin ise yaklaşık 20 milyar dolar olduğu iddia ediliyor. Bu maliyet de bizlere aslında projenin uzun vadeli bir yatırım olduğunu gösteriyor. Çünkü nükleer santraller yaklaşık 60 yıllık bir ömre sahip ve yüzde 90’lara varan kapasite faktörü ile yıl boyunca kesintisiz güç sağlayabiliyor.

Peki Türkiye bu kadar yüksek maaliyete sahip uzun vadeli bir yatırımda neden güneş güç santrali yerine nükleer enerjiyi tercih etti?

Güneş gücü nükleere rakip olamıyor mu?

Güneş güç santralleri nükleer güce etraf dostu bir alternatif olarak öne çıksa da güç yoğunluğu ve kapasite faktörü açısından farklılıklar gösteriyor. Akkuyu Nükleer Santrali’nin sağladığı 4800 MW güç ölçüsüne denk bir güneş gücü kapasitesi için yaklaşık 24.000 MW kurulu güce gereksinim var. Bu fark güneş gücünün yüzde 20 civarındaki düşük kapasite faktöründen kaynaklanıyor. Çünkü her vakit stabil randıman almak mümkün değil.

Ayrıca bu büyük güç muhtaçlığı önemli bir alan kullanımını da beraberinde getiriyor. Ortalama olarak 1 MW güneş paneli kurulu gücü için 1.5 hektar alan gerekiyor. Münasebetiyle 24.000 MW kapasite için toplamda yaklaşık 36.000 hektar (360 km²) bir alanın ayrılması gerekiyor.

Bu alan Türkiye’deki birçok ilçenin yüzölçümünden büyük. Hatta üstte yer alan görsele bakacak olursanız neredeyse İstanbul’un tüm Anadolu yakası kadar bir alana muhtaçlık duyuyor. Üstelik bu alanı büsbütün santrale ayırsanız bile sırf Türkiye’nin yüzde 10’luk gereksinimini karşılayacağını unutmayın. Öte yandan nükleer tesis sadece bir mahalle kadar yer tutacaktır.

Ayrıca güneş güç santrallerinin maliyeti 1 MW kurulu güç için 700.000 ila 1.000.000 dolar ortasında değişiklik gösteriyor. Bu da 24.000 MW’lik bir güneş santralinin toplam maliyetini yaklaşık 17 ila 24 milyar dolara ulaştırıyor. Yani nükleer tesisten daha ucuz değil.

Ek olarak güneş güç santralleri yaklaşık 25-30 yıllık bir ömre sahip. Bu müddet sonunda en âlâ panrin bile verimliliği yüzde 70-80 düzeylerine, hatta daha düşük düzeylere gerileyebiliyor ve yenilenme muhtaçlığı ortaya çıkıyor.

Tabii dünya genelinde birçok ülke bilhassa Fukushima felaketinden sonra nükleer güce olan bakışını değiştirerek çevresel ve toplumsal baskının tesiriyle “Energiewende” ismi verilen güç dönüşümü programını başlattı.

Birçok Avrupa ülkesi de nükleer santrallerini kademeli olarak kapatma kararı alırken, yenilenebilir güç kaynaklarına büyük yatırımlar yaptı. Bugün Almanya’nın güç gereksiniminin yüzde 40’ı güneş ve rüzgar üzere yenilenebilir kaynaklardan karşılanıyor. Lakin bu dönüşüm güç arzında kimi dengesizliklere yol açmış ve doğal gaz üzere fosil yakıtlara bağımlılığı artırmış durumda.

Akkuyu Nükleer Santrali ise Türkiye için düşük alan gereksinimi ve kesintisiz güç üretimiyle sağlam bir güç kaynağı olabilir. Öte yandan güneş gücü yatırımları da devam ediyor ve birçok kişi de sıfır karbon emisyonu ve daha düşük çevresel tesiri ile etraf dostu bir alternatif olduğu için bunu destekliyor.

Fakat belirttiğimiz üzere güneş gücü birebir güç gereksinimini karşılamak için büyük alanlara ve daha yüksek kapasite kurulumuna ihtiyaç duyuyor. Bu durum altyapı maliyetlerini artırırken güç arzında dengesizlik riskini de beraberinde getiriyor. Olağan önümüzdeki devirde çok daha verimli panel teknolojileri hayatımıza girdikçe bu husustaki bakış açıları da değişebilir.