Yapay zekanın yükselişi, beraberinde elektronik atık sıkıntısını da getiriyor. Nature Computational Science mecmuasında yayınlanan yeni bir araştırma, teknolojik ihtilalin çevresel tesirlerine dair çarpıcı bir ihtarda bulunuyor.
Yapay zeka kaynaklı elektronik atık sorunu büyüyor
Çalışmaya nazaran, önümüzdeki 10 yılda yapay zeka kaynaklı elektronik atık ölçüsü 1,2 ila 5 milyar ton ortasında bir sayıya ulaşabilir. Bu, 20 milyar akıllı telefon yahut 10 milyar iPhone’un üreteceği atığa muadil olarak görülüyor. Yani dünya genelindeki akıllı telefon sayısının 8,5 milyarı biraz aştığı düşünüldüğünde devasa bir ölçü.
Ayrıca elektronik atıkların yapısı da değişiyor. Mesken aletleri, ekranlar ve akıllı telefonlar klasik elektronik atıkların çoğunluğunu oluştururken, yapay zekanın yükselişiyle birlikte bilgisayar çipleri ve ekran kartları ön plana çıkıyor.
Bu yüksek performanslı bilgi süreç sistemlerinin bileşenlerinin sonlu bir ömrü olduğu göz önüne alındığında, yapay zeka her yıl yüz milyonlarca çip ve ekran kartı tüketecek ve elektronik atık problemini daha da kötüleştirecek.
Bu artan atıkların çevresel tesiri ise epey derin. Elektronik atıklar ekseriyetle cıva ve sera gazları üzere tehlikeli hususlar içeriyor ve geri dönüştürülmezse yıkıcı sonuçlara yol açabilir. Araştırmacılar, sırf 2023 yılında yapay zeka kaynaklı elektronik atık ölçüsünün 2,6 ton olduğunu ve rastgele bir müdahale olmazsa bu sayının önümüzdeki yıllarda bin kat artabileceği konusunda uyarıyor.
Buna nazaran çalışma, 2030 yılına kadar yapay zeka kaynaklı elektronik atık artışını yüzde 16 ila 86 oranında sınırlamak için birkaç alternatif yaklaşım öneriyor. Bunların başında, bilgisayar aygıtlarının atılmak yerine tekrar kullanıldığı ve farklı gayelerle değerlendirildiği döngüsel iktisat modeli geliyor.
